کولونوسکوپی چیست؟

کولونوسکوپی یک لوله بسیار باریک و نرم است که قابلیت انعطاف پذیری بالایی دارد، این لوله از طریق مقعد وارد روده ها شده و با دوربینی که بر سر آن تعبیه شده است، می توان به بررسی و مشاهده داخل روده پرداخت.

کولونوسکوپ علاوه بر اینکه به تشیص بیماری ها کمک می کند این امکان را برای متخصص گوارش فراهم می کند تا داخل روده ها را شست و شو، مکش، تزریق هوا انجام دهد و با کمک ابزارهای جراحی به روده دسترسی پیدا کرده و مشکلات را برطرف نمایید.

در طول انجام کولونوسکوپی به منظور تشخیص و انجام بررسی های بیشتر آزمایشگاهی ممکن است نمونه برداری انجام شود تا به درمان مشکلات احتمالی بپردازیم.1
 

چه زمانی باید کولونوسکوپی انجام داد؟

کولونوسکوپی می تواند برای موارد زیر توصیه شود :
 
بررسی علائم و نشانه های روده
کولونوسکوپی به پزشک کمک کند دلایل احتمالی در مورد درد شکمی، خونریزی از رکتوم، یبوست مزمن، اسهال مزمن و دیگر مشکلات روده را تشخیص دهد.
 
بررسی سرطان روده بزرگ
اگر سن شما بالای ۵۰ سال باشد و در خطر متوسط ابتلا به سرطان قرار داشته باشید، ممکن است پزشک کولونوسکوپی را هر ۱۰ سال یکبار و یا زودتر توصیه کند. کولونوسکوپی یکی از گزینه های موجود برای تشخیص سرطان روده بزرگ است. در مورد سایر گزینه های موجود با پزشکتان مشورت کنید.
 
بررسی پلیپ های بیشتر
اگر قبلا پلیپ داشتید، پزشک شما ممکن است از کولونوسکوپی برای بررسی و یا  برداشتن پلیپ های اضافی کمک بگیرد. این موضوع به کاهش خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ کمک می کند.
 
پولیپ های کولورکتال
پولیپ ها در دیواره داخلی روده بزرگ یا رکتوم رشد می کنند. در مردان بالای ۵۰ سال شایع می باشد. غالب پولیپ ها خوش خیم (غیرسرطانی) می باشند ولی برخی از پولیپ ها (آدنوما) سرطانی می شوند. شناسایی و خارج کردن پولیپ ها، خطر بروز سرطان کولورکتال را کاهش می دهد.

پولیپ های آدنوماتوز فامیلی که ارثی بوده و نادر می باشد و در اثر تغییر در ژن مشخصی به نام APC ایجاد می شود، در این حالت صدها پولیپ در رکتوم و کولون ایجاد می شوند که در صورت عدم درمان در ۴۰ سالگی، سرانجام به سرطان کولورکتال منجر می شوند. این نوع سرطان ۱% از کل موارد سرطان کولورکتال را تشکیل می دهد.

اعضا خانواده این افراد، بایستی آزمایشات ژنتیک خاصی را جهت کنترل تغییرات ژنتیکی انجام دهند. تیم پزشکی جهت کاهش خطر ابتلا به سرطان کولورکتال یا شناسایی به موقع، به افرادی که تغییراتی در ژن خود دارند روش هایی را پیشنهاد می کند. از جمله ممکن است پزشک توسط جراحی، خارج کردن قسمتی از روده یا رکتوم را توصیه کند.2

چه عواملی روی کولونوسکوپی تاثیر دارد؟

عوامل متعددی بر موفقیت آمیز بودن کولونوسکوپی تاثیر دارد که برخی از آنها شامل موارد زیر است:

پیروی از دستورالعملهای قبل از کولونوسکوپی برای آماده سازی و پاکسازی کامل روده ها تاثیر زیادی در وضوح تصویر کولونوسکوپی دارد. آموزش دقیق به بیمار و سطح دانش بیمار از این روش در کیفیت آماده سازی قبل از عمل موثر است. مهمترین عامل برای آماده سازی مناسب، فاصله بین پایان مصرف دارو و شروع کولونوسکوپی است.

سن بیمار یکی از عوامل تاثیر گذار در تکمیل روش کولونوسکوپی است در بعضی موارد در بیماران مسن اتمام کولونوسکوپی و یا مشاهده همه قسمتهای روده امکان پذیر نیست.

همچنین نرخ موفقیت آمیز بودن این روش در زنان کمتر از مردان است.

 وزن بیمار می تواند در کولونوسکوپی تاثیر داشته باشد در بیماران با شاخص توده بدنی (BMI) بالا آماده سازی و پاکسازی ناکافی روده ممکن است مشکلاتی را برای کولونوسکوپی ایجاد کند و همچنین انجام برخی روشهای کولونوسکوپی و مانورهایی که به طور معمول در طول عمل مورد نیاز است، از جمله تغییر مکان بیمار و اعمال فشار بر روی شکم، در بیماران مبتلا به چاقی دشوارتر است.

در بیماران مبتلا به دیورتیکولوز و کولیت مزمن و همچنین بیماران با سابقه قبلی جراحی روده بزرگ میزان موفقیت و اتمام دقیق این روش ممکن است کمتر باشد.

در بعضی از بیماران به دلیل پر پیچ و خم بودن زیاد روده بزرگ ممکن است مشاهده قسمتهای ابتدایی روده بزرگ مانند سکوم فراهم نشود.

تبحر و تجربه پزشک در موفقیت این روش تاثیر گذار است زیرا مشاهده شده که متخصصان گوارش در انجام کولونوسکوپی موثرتر از سایر جراحان عمل می کنند.1
 

آمادگی برای کولونوسکوپی

قبل از انجام کولونوسکوپی، باید روده بزرگ خود را پاک و خالی کنید. هر گونه باقیمانده مدفوع در روده بزرگ شما ممکن است نمای روده را در طول کولونوسکوپی مبهم کند.

برای خالی کردن روده بزرگ، پزشک ممکن است از شما بخواهد از سه روز قبل از کولونوسکوپی رژیم خاصی را دنبال کنید.

به طور معمول، شما نمی توانید یک روز قبل از امتحان غذای جامد بخورید. نوشیدنی ها ممکن است محدود به مایعات دارویی و بی رنگ باشد مانند : آب ساده، چای، نباید شیر مصرف نکنید. از مایعات قرمز که ممکن است در طول کولونوسکوپی با خون اشتباه گرفته شود، خودداری کنید. ممکن است بعد از نیمه شب قبل از کولونوسکوپی نتوانید چیزی بخورید یا بنوشید.

ملین مصرف کنید. پزشک معمولاً توصیه می کند ملین را به شکل پودر در آب و یا مایع مصرف کنید. ممکن است به شما دستور داده شود که ملین را از دو یا سه شب قبل از کولونوسکوپی خود مصرف کنید، یا ممکن است از شما خواسته شود که از ملین هم در شب قبل و هم در صبح استفاده کنید.

از کیت انما استفاده کنید. در بعضی موارد، ممکن است لازم باشد از کیت بدون نسخه آنما – چه شب قبل از کولونوسکوپی و یا چند ساعت قبل از آن – برای خالی کردن روده بزرگ خود استفاده کنید. این کیت به طور کلی فقط در تخلیه روده بزرگ مؤثر است و معمولاً به عنوان یک روش اصلی برای تخلیه روده بزرگ توصیه نمی شود. حتی ممکن است پزشک این مورد را به شما توصیه نکند.

داروهای خود را تنظیم کنید. حداقل یک هفته قبل از کولونوسکوپی  باید دارو ها و نوبت دهی خود را انجام داده باشید تا پزشک شرایط لازم برای روز کولونوسکوپی را محیا سازد. به خصوص اگر مبتلا به دیابت، فشار خون بالا یا مشکلات قلبی هستید یا اگر از داروها یا مکمل های حاوی آهن استفاده می کنید.

در صورت مصرف آسپرین یا داروهای دیگری که خون را رقیق می کند، از جمله وارفارین و … نیز به پزشک خود اطلاع دهید. شاید لازم باشد چند روزی آن ها را قطع کنید.3

در طول آزمایش کولونوسکوپی

در طول کولونوسکوپی معمولا به جز لباس مخصوص چیزی نباید به تن داشته باشید. آرام بخش هم در بیشتر موارد توصیه می شود. برخی از اوقات آرام بخش های ملایم به صورت قرص به بیمار تجویز می شود. در موارد دیگر آرام بخش با یک ضد درد ترکیب می شود تا اثرات حاصل از کولونوسکوپی به حداقل برسد. باید به پهلو بخوابید و زانوهای خود را به سمت قفسه سینه ببرید.

پزشک یک کولونوسکوپ را در داخل رکتوم شما قرار می دهد. اسکوپ ( که به اندازه روده شما طولانی است) شامل یک چراغ و یک لوله است که به پزشک اجازه می دهد هوا را به داخل روده ی بزرگ پمپ کند. هوا باعث باد شدن روده می شود و همین امر به پزشک اجازه می دهد مسیر روده را به خوبی مشاهده کند.

زمانی که اسکوپ حرکت داده می شود یا هوا به داخل آن دمیده می شود، ممکن است درد شکم و یا احساس اجابت مزاج داشته باشید. کولونوسکوپ حاوی یک دوربین ویدئویی کوچک است.

دوربین، تصاویر حاصل را به یک مانیتور خارجی ارسال می کند بنابراین پزشک می تواند داخل روده را به خوبی مشاهده کند. پزشک می تواند ابزاری را در کانال (لوله) قرار دهد تا بتواند نمونه ای از بافت ها را بردارد و یا اینکه پلیپ ها وسایر بافت های غیر عادی را حذف کند. کولونوسکوپی معمولا ۲۰ دقیقه تا یک ساعت طول می کشد.2
 

عوارض کولونوسکوپی

کولونوسکوپی خطرات کمی دارد. به ندرت، عوارض کولونوسکوپی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

واکنش نامطلوب به آرام بخش مورد استفاده

خونریزی از محلی که نمونه بافت (بیوپسی) گرفته شده یا پولیپ یا بافت غیر طبیعی دیگری برداشته شده است

پارگی در دیواره روده بزرگ یا روده بزرگ (سوراخ شدن)

بعد از گفتگو در مورد خطرات کولونوسکوپی با شما، پزشک از شما می خواهد که فرم رضایت نامه را امضا کنید و مجوز انجام پروسه را بدهید.3

پینوشتها
1.www.govaresh-zanan.ir
2.www.darmankade.com
3.www.vclinic.io